Oświadczenie
Dotyczące trzeciego etapu restruktueryzacji grupy spółek PKP
skierowane do Ministra infrastruktury,
wygłoszone na 49. posiedzeniu Senatu V kadencji
w dniu 21 listopada 2003 roku.
Szanowny Panie Premierze!
W ostatnim okresie miałem okazję zapoznać się z rządowym projektem dotyczącym trzeciego etapu restrukturyzacji grupy spółek PKP. Wyłaniający się z dokumentu obraz dewastacji, jakiej podlegało w procesie transformacyjnym kiedyś potężne, sprawne i dysponujące własnym etosem pracy przedsiębiorstwo Polskie Koleje Państwowe, jest po prostu przerażający. Oczywiste jest, że winą za ten stan rzeczy nie zamierzam obciążać Pana Premiera, gdyż jest to dorobek wielu ekip rządzących, począwszy od roku 1990. Nie sposób jednak nie mówić o tym jako o kolejnym przykładzie ucieczki państwa od świadczenia usług publicznych.
Polityka infrastrukturalna państwa, bazująca bez najmniejszego powodzenia na budowie dróg i autostrad ze środków publicznych, służy w gruncie rzeczy zaspokajaniu indywidualnych potrzeb cywilizacyjnych i potrzeb obywateli, nie sprzyja jednak udziałowi państwa w zaspokajaniu potrzeb zbiorowych, w tym gospodarczych. Muszę przyznać, że nie bardzo potrafię odpowiedzieć sobie na pytanie, dlaczego dotowanie przez państwo sieci drogowych jest słuszne, zaś dotowanie spółek grupy PKP, w szczególności PLK czy Przewozów Regionalnych, niesłuszne. Nie widzę dla takiej polityki uzasadnienia ani ekologicznego, ani ekonomicznego.
Tym bardziej zaniepokoił mnie pomysł rozbicia spółki Przewozy Regionalne na szesnaście spółek przyporządkowanych poszczególnym województwom i dotowanych z funduszy urzędów marszałkowskich. Jeżeli nawet pominąć już fakt, że przewidziana globalna kwota dotacji pokrywa jedynie w 1/3 realnie istniejący deficyt, to najpoważniejsze wątpliwości musi budzić sam sposób dystrybucji tych środków. Otóż łatwo zauważyć, że jeśli dotacje będą pochodzić ze środków własnych województw - PIT i CIT - to w województwach słabo rozwiniętych gospodarczo nastąpi kompletna zapaść przewozów pasażerskich. Nie bardzo wiadomo, z czego na przykład biegun bezrobocia, mam na myśli województwa podlaskie i warmińsko-mazurskie, miałby utrzymywać sieć połączeń kolejowych.
Czy rząd przewiduje jakiś system wyrównań?
Doskonale zdaję sobie sprawę z priorytetów europejskich dotyczących poprawy sytuacji komunikacyjnej na linii wschód-zachód i północ-południe, jednakże nie może się to odbywać kosztem pogłębiania podziałów na Polskę kategorii A, B, C.
Nie ulega również wątpliwości, że taka restrukturyzacja pociągnie za sobą dalsze zwolnienia wśród pracowników PKP, przede wszystkim w regionach szczególnie zagrożonych bezrobociem. Obniży ona również mobilność społeczeństwa, tak istotną w walce z plagą bezrobocia. Czy problemy te były rozważane przez rząd?
Odpowiedź Ministra Infrastruktury
Warszawa, 2003-12-24
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na oświadczenie złożone przez Pana Zbigniewa Romaszewskiego Senatora Rzeczypospolitej Polskiej na 49. posiedzeniu Senatu, w dniu 21 listopada 2003 roku uprzejmie informuję, że w dniu 16 grudnia 2003 roku został przyjęty przez Radę Ministrów "Program dalszej restrukturyzacji oraz prywatyzacji Spółek Grupy PKP do 2006 roku".
Zgodnie z jego założeniami przewidywana jest prywatyzacja niektórych spółek wchodzących w skład Grupy PKP. W procesie tym będą mogli brać udział inwestorzy z innych krajów na równych prawach z inwestorami krajowymi. Plany prywatyzacji będą konsultowane z partnerami społecznymi. W ramach prywatyzacji planuje się poprawienie kondycji finansowej spółek oraz zapewnienie odpowiednich nakładów inwestycyjnych. Jej celem jest wzmocnienie kapitałowe poszczególnych spółek przewozowych, tak aby stały się bardziej konkurencyjnymi na europejskim rynku transportu kolejowego.
W zakresie infrastruktury kolejowej wprowadzone zostaną mechanizmy długotrwałego planowania inwestycji tak, aby zapewnić efektywne wykorzystanie środków europejskich i inicjatyw publiczno-prywatnych. W związku z tym nakłady inwestycyjne zostaną zwiększone do poziomu, który zapewni odpowiedni poziom techniczny linii kolejowych, zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu i umowami międzynarodowymi. Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju transportu ze środków publicznych są finansowane nie tylko remonty i budowy dróg, ale także remonty infrastruktury kolejowej. W tym celu zostaną wykorzystane m.in. środki z Funduszu Spójności. Z funduszu tego mogą być finansowane działania w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. W zakresie transportu, w przybliżeniu, połowa środków z tego Funduszu ma być przeznaczona na remonty linii kolejowych, w latach 2004-2006 łącznie 800 milionów euro. W ramach tych środków przewiduje się stopniową poprawę dostępności komunikacyjnej poszczególnych regionów Polski. Także PKP "Polskie Linie Kolejowe" Spółka Akcyjna z własnych środków będzie prowadzić modernizację istniejącej infrastruktury. Pragnę poinformować także o istniejącej możliwości finansowania prac infrastrukturalnych na sieci kolejowej przez samorządy województw. Dzięki współpracy różnych podmiotów w tym zakresie stan linii kolejowych, tym także lokalnych, powinien w Polsce ulec poprawie.
Organizowanie i dotowanie regionalnych przewozów pasażerskich, zgodnie z ustawą z 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym, należy do zadań własnych samorządu województwa. Od 1 stycznia 2004 roku, zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, zadanie to będzie finansowane z dochodów własnych samorządu województwa. W tym celu dochodami własnymi samorządów województwa stanie się część wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych. W ustawie tej przewidziano mechanizm transferów finansowych pomiędzy województwami, pod nazwą subwencji wyrównawczej. Województwa silniejsze gospodarczo będą w ten sposób pomagać województwom słabszym. W roku 2004 samorządy wojewódzkie przeznaczą na dotacje do regionalnych przewozów pasażerskich kwotę 538 milionów złotych.
W ramach procesu naprawy regionalnych przewozów pasażerskich rozważane są różne propozycje. Jednakże rząd nie zamierza, bez wcześniejszego porozumienia z przedstawicielami samorządów województw, jednostronnie narzucać jakichkolwiek rozwiązań. Program ten nie narzuca samorządom województw żadnych obligatoryjnych rozwiązań w zakresie docelowego modelu funkcjonowania przewozów regionalnych ani terminów wdrażania zmian. Zostanie on wypracowany wspólnie przez samorządy województw, PKP S.A. i spółkę Przewozy Regionalne przy pełnej pomocy Ministerstwa Infrastruktury i innych resortów. Ostateczną decyzję co do formy organizacyjnej wykonywania przewozów regionalnych podejmą samodzielnie samorządy województw.
Niezależnie od przyjętych w przyszłości rozwiązań organizacyjnych, należy założyć, że o ilości oraz częstotliwości pociągów kursujących w danym województwie, decydował będzie samorząd, który najlepiej potrafi określić zakres potrzeb transportowych na swoim terenie. Ewentualne decyzje o zawieszeniu połączeń regionalnych lub uruchomieniu nowych, także będzie podejmował samorząd. Jednocześnie samorząd województwa, jako finansujący z własnych dochodów przewozy regionalne, będzie miał pełną kontrolę nad kosztami wykonywanych przewozów oraz wpływ na ich racjonalizację, a więc tym samym na efektywność wydatkowanych środków publicznych. Będzie mógł podejmować również zadania inwestycyjne związane z wymianą przestarzałego taboru na nowy, tańszy w bieżącej eksploatacji.
Proces restrukturyzacji przewozów regionalnych został przygotowany w taki sposób, aby uniknąć zwolnień pracowników. Dlatego nie przewiduje się przeprowadzania zwolnień grupowych wśród pracowników kolei w Polsce.
Z poważaniem
Maciej Leśny
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury
